Pro Arte online 4 (122) 2014

Przejdź do Pro Arte online lub Spisy treści 2014

winieta pisma

KSIĄŻKA

Gerard Ronge - „Zawszeni i pogodni kucać w cieple zwierząt”
Nowa książka Andrzeja Stasiuka to zestawienie jedynie luźno ze sobą powiązanych krótkich tekstów, które były wcześniej drukowane w prasie krajowej i zagranicznej. Jednak po przeczytaniu ich wszystkich, ze zbioru wyłania się nostalgiczna opowieść o pewnej epoce, która przemija po cichu, w sposób zauważalny jedynie dla nielicznych. Nie ma ekspresów przy żółtych drogach to popis mistrzostwa w balansowaniu na granicy publicystyki i beletrystyki i doskonała ilustracja tezy mówiącej, że „całość to więcej niż suma części”.

Natalia Wachowiak - PRODUKCYJNIAK VOL. 2
Za sprawą nowej książki Kseni Bukszy rosyjscy krytycy ogłosili powrót powieści fabrycznej. Swoją fascynację literaturą sowiecką Buksza oddała już w „Alonce Partyzantce”, napisanej językiem zaczerpniętym z propagandowych broszurek kultywujących pamięć o gierojach Wielkiej Wojny Ojczyźnianej. Jednak to oczarowanie socrealizmem nie jest bezkrytycznym zachwytem, powinno być raczej postrzegane jako środek niezbędny do sportretowania absurdu. Absurdu, którego poczucie towarzyszy czytelnikowi także przy lekturze Zavod „Svoboda”.

Kinga Gąska - Nie zakrywaj oczu
Córka Mendla to kolejne świadectwo ocalonej, przedstawione w komiksowej formie. Opowiada o doświadczeniach II wojny światowej, prześladowaniu, utracie bliskich i heroicznej walce małej dziewczynki o utrzymanie się przy życiu. To także historia żydowskiej rodziny zamieszkującej niewielką wieś położoną na terytorium przedwojennej Polski i opowieść o próbach ponownej asymilacji.

Emilia Słomińska - Chleb powszedni, chleb metafizyczny - Marcel Pagnol Żona piekarza
Piekarzowa jest częścią patriarchalnego porządku społecznego, opartego na zgodzie (realnej i symbolicznej), jego gwarantem, ale nie na zasadzie przymusu, tylko raczej współrozumieniu z pewną wizją nienaruszalnych ram społecznych świata: bezpiecznego, bo stabilnego i przewidywalnego (i sytego).

FILM

Klaudia Kinowska - Brat Fausta
Pierwowzorem historii o Nosferatu jest dziewiętnastowieczna gotycka powieść irlandzkiego pisarza Brama Stokera pt. Drakula, która za sprawą ogromnej popularności, zapoczątkowała osobny i niezwykle bogaty nurt w kinematografii światowej. Pomimo przytłaczającej liczby wampirzych dzieł, w powszechnej świadomości najmocniej zapisał się jeden obraz, najmroczniejszy, grubą kreską naszkicowany, ten z 1922 roku. Dlaczego?

TEATR

Maciej Hanusek - Balladyna zdekonstruowana
Który z Polaków nie kojarzy orła i chleba z ojczyzną? Kto z nas nie uczył się Katechizmu polskiego dziecka? Być może jest on tylko niewinnym wierszykiem, ale nie dla Garbaczewskiego i Cecki. Uważają go oni za jeden z wielu etapów ślepej indoktrynacji. Artyści w Balladynie postanawiają prześledzić procesy, jakim jesteśmy poddawani od dziecka i pokazać ich skutki. Być może powinniśmy zrewidować obecny stan rzeczy i przeciwstawić się bezrefleksyjnej socjalizacji? – pytają w spektaklu artyści.

Joanna Żygowska - Casa znaczy dom. Dom znaczy…?
Włoskie słowo casa po polsku znaczy dom. Można się tego dowiedzieć dzięki tłumaczowi bądź słownikowi. Jednak można również inaczej – dzięki skojarzeniom i gestom. Studium pojęcia swoim najmłodszym widzom zaproponował teatr La Baracca Testoni Ragazzi z Włoch w spektaklu Casa. W lipcu polska publiczność mogła zobaczyć przedstawienie w ramach kolejnej edycji festiwalu Sztuka Szuka Malucha odbywającego się w Poznaniu na Scenie Wspólnej oraz – po raz pierwszy – w Gdańsku w Teatrze Miniatura.

SZKIC

Sonia Kmiecik - Wirtualna Jenga, czyli Pisarski i Bylak kontra Schulz
Znasz Jengę? Na pewno znasz. Taka drewniana wieżyczka, z której wyciąga się kolejne klocki z dołu i przekłada na szczyt. Chodzi o to, żeby jej przy tym nie przewrócić, bo wtedy się przegrywa. Schulz skonstruował bardzo misterną wieżyczkę, w której każdy klocek ma swoje określone, nienaruszalne miejsce. Dlatego Mariusz Pisarski wraz z Marcinem Bylakiem zdecydowali się na grę niezwykle niebezpieczną. A stawka toczy się o czytelniczy lincz, którego tak obawiali się twórcy, szczególnie ze strony miłośników Schulza. To jak, linczujemy? Nie, nie musisz odpowiadać od razu (wbrew zasadom zbiorowych potępień). Ja też mam jeszcze pewne wątpliwości.

Maja Staśko - Śmierć autora (transmisja na żywo). Kolaż
Tylko u nas wywiad z Eugeniuszem Tkaczyszynem-Dyckim! Tego nie zobaczysz nigdzie indziej!

Patryk Szaj - Szukanie dziury w całym
Kto uprawia fragment, ten jest rozproszony, dyspersyjny, dyfrakcyjny. Ten jest rozproszeniem, dyspersją, dyfrakcją. Kto uprawia fragment, ten pragnie opowiedzieć siebie, ale ponieważ jest tym, czym nie jest i nie jest tym, czym jest, jedyne, co może, to powtórzyć za panem Gombrowiczem: „nie wiem, kim jestem, ale wiem, że cierpię, kiedy mnie zniekształcają”. To powtórzyć za panem Nietzschem: podmiot jest fikcją. To powtórzyć za panem Barthesem: „w polu podmiotu nie ma desygnatu”.

Emilia Słomińska - Refleksje o kilku wierszach Agnieszki Kuciak
Powracam do lektury debiutanckiego tomiku Agnieszki Kuciak Retardacja. Sam tytuł niewielkiego objętościowo tomiku nasuwa na myśl owo celowe odsuwanie i odwlekanie przewodniej myśli łączącej zbiorek, a mające zaciekawić odbiorcę, wyostrzyć jego zmysły, uwrażliwić na prezentowane zagadnienia.