Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Różnice pomiędzy wersjami

Wersja z 10:31, 12 lis 2008

Kategorie: KAT_TEMATYCZNE

KAT_MEDIUM KAT_CZESTOTLIWOSC

KAT_PRENUMERATA

Spisy treści czasopism ukazujących się w latach: KAT_SPISY_TRESCI

Kontakt z redakcją

kontakt:
www: www.zagladazydow.org
e-mail: redakcja@holocaustresearch.pl
redakcja: Dariusz Libionka, Barbara Engelking-Boni, Jacek Leociak, Jan Grabowski, sekretarz redakcji: Agnieszka Haska (Jakub Petelewicz)
red. nacz.: Dariusz Libionka
adres: ul. Nowy Świat 72 pok 120; 00-330 Warszawa
tel: +48 22 657 28 74
fax: +48 22 657 28 74

Kontakt z wydawcą

wydawca: Stowarzyszenie Centrum Badań nad Zagładą Żydów, Instytut Filozofii i Socjologii PAN
adres: ul. Nowy Świat 72 pok 120; 00-330 Warszawa

ISSN: 1895-247X
rok założenia: 2005
periodyczność: roczniki
medium: papierowe; sieciowe
format: B5
objętość: ca. 500 stron
nakład: 500 egzemplarzy; wydanie sieciowe

Opis

Od początku lat osiemdziesiątych dzieje polskich Żydów, w tym również najtragiczniejszy ich okres, jakim jest dokonane przez Niemców ludobójstwo, są istotnym fragmentem polskiej historii. Z roku na rok pojawiają się nowe teksty naukowe poświęcone Zagładzie. Są to zarówno tłumaczenia prac zagranicznych, jak również coraz liczniejsze książki i artykuły autorów polskich. Odbywają się liczne konferencje, organizowane często we współpracy krajowych i zagranicznych instytucji naukowych, których przedmiotem jest albo sama Zagłada, albo tematy wojenne i okupacyjne, wśród których eksterminacja Żydów stanowi aspekt niezwykle istotny. Okazuje się również, że kontakty między historykami polskimi a zagranicznymi [niemieckimi, amerykańskimi a przede wszystkim izraelskimi] sprowadzają się, z zachowaniem różnic i odmienności wynikających ze specyfiki i zaawansowania badań w danym kraju, do merytorycznej wymiany poglądów z pominięciem resentymentów i nastawień ideologicznych. Mimo że perspektywa powszechnej zgody, nawet ograniczonej tylko do środowiska historyków, na wzięcie w nawias kontekstu politycznego jest nadal, z różnych zresztą powodów, stosunkowo odległa [vide: dyskusja o zbrodni w Jedwabnem wyzwalająca potężny ładunek lęków i emocji paraliżujących działalność poznawczą czy formułowane ostatnio w formie kategorycznej żądania prowadzenia przez państwo polityki historycznej], to w przeszłość zdaje się odchodzić ciążąca nad naszym życiem naukowym doktryna podporządkowania badań naukowych bieżącej polityce państwa i oczekiwanie od badaczy „dawania odporu” rzeczywistym czy wyimaginowanym w świadomości takich czy innych decydentów zagrożeniom.

Na szczęście, gdyż wiele jest do odrobienia. Nienormalne warunki panujące w PRL - niesprzyjający klimat polityczny, istnienie cenzury, brak roboczych kontaktów z historiografią zachodnią, zerwanie ciągłości w krajowych badaniach nad Zagładą spowodowane destrukcyjną działalnością w roku 1968 i następnych – wszystko to spowodowało zastój i marginalizację polskich badań nad losem Żydów w drugiej wojnie światowej. Z tych samych względów - poza wąskim gronem specjalistów - Polskę ominęły najważniejsze spory dotyczące genezy i realizacji „ostatecznego rozwiązania”. W tym samym okresie badania zagraniczne, dotyczące zarówno sprawców jak i ofiar, uległy pogłębieniu i intensyfikacji zarówno na gruncie socjologii jak i historii. Nie znaczy to bynajmniej że nie ma miejsca czy zapotrzebowania na polskie badania. Od lat koncentrują się one, z powodów równie oczywistych co koniecznych [waga tematu, dostępność źródeł], głównie wokół trudnej do jednoznacznego opisania kategorii bystanders, którą w języku polskim, w dużym uproszczeniu, zamyka się w pojęciu „świadkowie”. Jak pokazuje doświadczenie wyniesione z okresu PRL oraz debata wokół zbrodni w Jedwabnem, materia to niezwykle skomplikowana i delikatna, a zarazem słabo rozpoznana, co powoduje, że przez wielu przyjmowana bywa niechętnie i z ogromnymi oporami.

Tym niemniej na przestrzeni ostatnich kilkunastu lat następuje zmiana podejściu do tematu Zagłady i wiążącej się z nią nierozerwalnie problematyki stosunków polsko-żydowskich. Dążenie do zmiany paradygmatu naukowego jest nie tylko skutkiem przezwyciężenia różnego typu ograniczeń i zależności, ale przede wszystkim wymusza je pojawienie się nowych lub przez lata ignorowanych źródeł, które prowokują do stawiania nowych pytań i wymagają nowego sposobu narracji. Nie bez znaczenia jest również i to, że do głosu dochodzi nowe pokolenie badaczy [studentów, doktorantów, młodych pracowników naukowych] kształcących się w różnych ośrodkach naukowych pod okiem przedstawicieli średniego i starszego pokolenia badaczy. Warto nie zmarnować tego potencjału badawczego i ogromnego zainteresowania historią tego fragmentu wspólnej przeszłości. Pojawia się nadzieja zarówno na pogłębienie dyskursu naukowego, tematycznie związanego z eksterminacją Żydów i stosunkami polsko-żydowskimi, a przede wszystkim wyjście poza tradycyjną polemikę między podejściem krytycznym i apologetycznym.

Dlatego też członkowie powołanego w Instytucie Filozofii i Socjologii PAN Centrum Badań nad Zagładą Żydów zdecydowali się stworzyć wydawnictwo ciągłe poświęcone w całości tematyce związanej z Zagładą Żydów. Celem naszego wydawnictwa jest próba zagospodarowania istotnej luki na rynku wydawniczym. W naszym przekonaniu tego rodzaju inicjatywa wychodzi naprzeciw zarówno zapotrzebowaniu odbiorców jak i potrzebie stworzenia forum dla zajmujących się tą tematyką badaczy reprezentujących różne dyscypliny naukowe. Kładziemy nacisk na interdyscyplinarność - kompletnym nieporozumieniem jest bowiem głoszenie prymatu socjologii nad historią i odwrotnie w analizach nad okupacyjną rzeczywistością. Pismo adresowane jest nie tylko do grupy badaczy zajmujących się Zagładą, lecz także do studentów i wszystkich zainteresowanych tym tematem. Eksterminacja polskich Żydów czy dokonany na ziemiach polskich mord Żydów europejskich nie dokonywała się w społecznej czy politycznej próżni - jest fragmentem historii drugiej wojny światowej, który miał zarówno bezpośrednie i długofalowe skutki dla dziejów Polski.

Każdy z numerów naszego rocznika został pomyślany jako monograficzny. Autorzy publikacji reprezentują różne generacje i podejścia badawcze. Wspólnym mianownikiem łączącym ich teksty jest waga, jaką poświęcają sprawie traktowania i krytyki źródeł historycznych.

Ważną częścią naszego pisma jest rozbudowany dział omówień i recenzji. Mamy do czynienia ze specyficznym paradoksem. Prace na temat Zagłady czy stosunków polsko-żydowskich, nawet te najbardziej wybitne albo przechodzą bez echa, lub też są skutecznie i natrętnie zagłuszane przez produkcje pseudonaukowe, lub prezentujące daleki od obiektywizmu punkt widzenia. Tendencję tę należy odmienić. Nie chodzi nam jednak tylko o funkcję informacyjną. Zależy nam tak na popularyzacji najnowszej literatury ukazującej się w kraju i za granicą dotyczącej Zagłady co na inicjowaniu krytycznej wymiany poglądów pomiędzy poszczególnymi badaczami czy środowiskami naukowymi.

Prenumerata

redakcja@holocaustresearch.pl

Spisy treści

=== 2005 ===
Zagłada Żydów. Studia i Materiały, nr 1/ rok 2005

Od Redakcji

1. Studia
J. Leociak, Literatura dokumentu osobistego jako źródło do badań nad Zagładą Żydów. (Rekonesans metodologiczny).
H. Ben-Sasson, Prasa getta warszawskiego na temat Polski i Polaków.
N. Aleksiun, Polska i zagraniczna historiografia na temat stosunków polsko-żydowskich w okresie drugiej wojny światowej.
M. Melchior, Zagłada i stosunki polsko – żydowskie w opracowaniach socjologicznych.
A. Żbikowski, Teksty pogrzebane w niepamięci. Relacje dwóch uciekinierek z masowego grobu Poniatowa.
A. Skibińska, J. Petelewicz, Udział Polaków w zbrodniach na Żydach: casus region świętokrzyski.
A. Bańkowska, Obraz polskiej partyzantki w przekazach żydowskich.
D. Libionka, Apokryfy z dziejów Żydowskiego Związku Wojskowego i ich autorzy.

2. Materiały
Listy Emanuela Ringelbluma – oprac. I. Gutman
O tym jak z wewnątrz warszawskiego getta patrzono na stronę aryjską z profesorem Izraelem Gurmanem rozmawia Barbara Engelking
O ukrywaniu się po „aryjskiej stronie” z Feliksem Tychem rozmawia Barbara Engelking
Jak Polacy patrzyli na getto z zewnątrz z Jerzym Tomaszewskim rozmawia Jakub Petelewicz Patrząc na getto: Stanisław Śreniowski, z księgi obłędu i ohydy – oprac. Jacek Leociak

3. Z warsztatów badawczych
J. Grabowski, Polscy zarządcy powierniczy majątku żydowskiego - zarys problematyki.
Grabowski, B. Engelking, Żydowscy uchodźcy z Warszawy wydaleni ze Szwajcarii w 1940 roku. Studium przypadku.

4. Punkty widzenia
Romuald Jakub Weksler Waszkinel, Jak Pawłowski ukrywał Grinera [Sługa Mesjasza. Z ks. Grzegorzem Pawłowskim/Jakubem Herszem Grinerem rozmawia Lucyna Montusiewicz, Lublin, wyd. Gaudium 2005]

5. Omówienia, recenzje, noty o książkach
Ch. Browning, The Origins of the Final Solution [Andrzej Żbikowski]
Goetz, Hitlers Volksstaat. Raub, Rassenkrieg und nationaler Sozialismus [Andrzej Żbikowski]
S. Paulsson, Secret City: the Hidden Jews of Warsaw 1940-1945 [Joanna Nalewajko-Kulikow]
J. Grabowski, Ja tego Żyda znam! Szantażowanie Żydów w Warszawie, 1939-1943 [Jerzy Jedlicki]
M. Kula, Uparta sprawa [Jacek Leociak]
M. Melchior, Zagłada a tożsamość, Warszawa 2004 [Marta Pietrzykowska]
J. Nalewajko-Kulikow, Żydzi po aryjskiej stronie Warszawy, Strategie przetrwania. [Ewa Koźmińska-Frejlak]
P. Kendziorek, Antysemityzm a społeczeństwo mieszczańskie [A. Grabski]
The Encyclopedia of the Righteous Among the Nations: Rescuers of Jews during the Holocaust – Poland, Yad-Vashem, Jerusalem 2005 [Marta Jaczewska]
The Jews are Coming Back: The Return of the Jews to their countries of origin after WW II, edited by David Bankier, [Witold Mędykowski] J. M. Chodakiewicz, After the Holocaust [D. Engel]

Omówienia najnowszej literatury na temat Zagłady Żydów:
Francja [Karol Szurek]
Izrael [Witold Medykowski]
USA [Michael Meng]
Austria [Emanuel Althuber]
Wlk. Brytania [Michael Flemming]

6. Wydarzenia
R. Kuwałek, Muzeum-Miejsce Pamięci w Bełżcu – w rok po rozpoczęciu działalności
J. Młynarczyk, Ze współpracy polsko-niemieckiej: Międzynarodowe konferencje naukowe poświęcone Polsce pod niemiecką i sowiecką okupacją 1939-1945 w Poznaniu i Zagładzie ludności żydowskiej na polskich terenach wcielonych do Rzeszy w czasie II wojny światowej i Katowicach, zorganizowane przez Instytut Pamięci Narodowej i Niemiecki Instytut Historyczny w Warszawie

=== 2006 ===
Zagłada Żydów. Studia i Materiały, nr 2/ rok 2006

Od Redakcji

Michał Głowiński, Jan Błoński „Biedni Polacy patrzą na getto” w 20 lat później

1. Studia
Janusz Marszalec, Morderstwo na Makowieckich i Widerszalu. Stara sprawa, nowe pytania, nowe wątpliwości.
Klaus-Peter Friedrich, Nazistowski mord na Żydach w prasie polskich komunistów (1942–1944).
Sławomir Buryła, Literatura polska o donosach i donosicielach.
Boaz Tal, Sądzenie tych którzy nie mogą być sądzeni – procesy kolaborantów w Izraelu.
Zuzanna Schnepf, Losy pracowników niemieckiej gadzinówki „Nowy Kurier Warszawski” w świetle powojennych procesów z dekretu sierpniowego.

2. Sylwetki
Lars Jockheck, Od agenta do kolaboranta? Współpraca żydowskiego publicysty Fritza Seiftera z Bielska z władzami niemieckimi w latach trzydziestych i czterdziestych
Agnieszka Haska, Adam Żurawin – bohater o tysiącu twarzy.
Witold Mędykowski, Przeciw swoim: Wzorce kolaboracji żydowskiej w Krakowie i okolicy.
Gabriel Finder, Proces Szepsla Rotholca a polityka kary w następstwie Zagłady.

3. Materiały
Ewa Koźmińska-Frejlak, Świadectwo milczenia…Rozmowa z Jerzym Lewińskim, byłym funkcjonariuszem Służby Porządkowej getta warszawskiego.
Józef Górski, Na przełomie dziejów [oprac J. Grabowski]
D. Libionka, Głową w mur. Interwencje Kazimierza Papée, polskiego ambasadora przy Stolicy Apostolskiej, w sprawie zbrodni niemieckich w Polsce, listopad 1942 – styczeń 1943.
Raporty żydowskiego „informatora” z warszawskiego getta [oprac.Christopher R. Browning i Izrael Gutman].
Monika Polit, Tekst zwany 'Dziennikiem Szmula Rozensztajna'
O ukrywaniu się po „aryjskiej stronie” z Feliksem Tychem rozmawia Barbara Engelking (autoryzowany wywiad)

4. Z warsztatów badawczych
Maciej Kubicki, O niemieckim filmie propagandowym z warszawskiego getta. Przyczynek do analizy
Małgorzata Preuss, ARCHITEKCI ZAGŁADY – analiza funkcjonowania Centralnego Zarządu Budowlanego w KL Auschwitz-Birkenau
Katarzyna Bojarska, Komiksem w historię
Monika Polit, Pomiędzy propaganda a kolaboracją: casus Getto Cajtung

5. Punkty widzenia
Jan Tomasz Gross, O kolaboracji.
Stanisław Obirek, Zbyt wiele racji. Uwagi na marginesie książek Normana G. Finkelsteina i Daniela J. Goldhagena
Michał Czajkowski, Obraz Żyda jako wroga: mordy rytualne
Romuald Weksler-Waszkinel, Księdza Stanisława Musiała zmagania z pamięcią

6. Omówienia, recenzje, noty o książkach
Kertzer David, Papieże a Żydzi, [Sławomir Buryła]
ŻBIKOWSKI ANDRZEJ, U genezy Jedwabnego.
Żydzi na Kresach Północno-Wschodnich II Rzeczypospolitej, wrzesień 1939 - lipiec 1941, [Marek Wierzbicki]; [Joanna Michlic]
Gross Jan Tomasz, Strach Fear. Anti-Semitism In Poland after Auschwitz, Random House, New York 2006 [Bożena Szajnok]
TEC Nechama, Resilience and Courage. Women, Men, and the Holocaust, [Małgorzata Melchior]
WRÓBEL Józef, Miara cierpienia: o pisarstwie Adolfa Rudnickiego, Molisak Alina, Judaizm jako los: rzecz o Bogdanie Wojdowskim; Krawczyńska Dorota, Własna historia Holocaustu: o pisarstwie Henryka Grynberga, [Aleksandra Ubertowska]
ENCYCLOPEDIA of Holocaust Literature. Volume 1-2, [Tomasz Łysak]
Kucia Marek, Auschwitz jako fakt społeczny, [Marcin Kula]
Rigg Bryan Mark, Żydowscy żołnierze Hitlera. Nieznana historia nazistowskich ustaw rasowych i mężczyzn pochodzenia żydowskiego w armii niemieckiej, [Paweł Olechowski]
Unger Michael, Łódź – ostatnie getto w Polsce [tłum tytułu z hebr.], [Michał Sobelman]
Antisemitism And Its Opponents In Modern Poland, [Helena Datner-Śpiewak]
Omówienie dyskusji na temat kolaboracji w Slavic Review [J. Grabowski]

Omówienia najnowszej literatury na temat Zagłady Żydów:
Francja [Karol Szurek]
Izrael [Witold Medykowski]
Seria kanadyjska [Marta Pietrzykowska]
Niemcy [Jurgen Hensel]
Austria [Emanuel Althuber]
Rosja [Ilia Altman]
Włochy [Paulina Bocheńska]
Skandynawia [Ewa Mork]

Omówienia wydawnictw ciągłych:
Yad Vashem Studies, DAPIM, GALED [W. Mędykowski]
Revue d'histoire de la Shoah [A. Kichlewsky]

7. Curiosa
Natasza Sandbu, Norweskie wariacje na polski temat .Norweski scenariusz o polskich antysemitach

=== 2007 ===
Zagłada Żydów. Studia i Materiały, nr 3/ rok 2007

1. Studia
Karolina Panz, Zagłada sztetl Grice
Sara Bender, Żydzi z Chmielnika w czasie okupacji niemieckiej (1939–1943)
Alina Skibińska, Życie codzienne Żydów w Kozienicach pod niemiecką okupacją
Yehuda Bauer, Nowogródek – historia sztetlu
Martin Dean, Gospodarka wyzysku: „warunki życia” w gettach na kresach wschodnich
Rachel Feldhay Brenner, Głosy z czasu Zagłady. Dwie relacje świadków z getta w Stanisławowie
Silvia Goldbaum, Tarabini Fracapane Zagłada w Danii: kwestia badań i pamięci
Adam Kopciowski, Zajścia antyżydowskie na Lubelszczyźnie w pierwszych latach po drugiej wojnie światowej

2. Sylwetki
Samuel Kassow, Emanuel Ringelblum przed wojną: człowiek i historyk
Israel Gutman, Artur Eisenbach: historyk i pracownik Żydowskiego Instytutu Historycznego

3. Materiały
Życie i Zagłada w Hrubieszowie w oczach młodej warszawianki – oprac. Adam Kopciowski, Dariusz Libionka
Dziennik Hindy i Chaniny Malachi, wstęp Jan Grabowski, Lea Balint; oprac. Barbara Engelking
Blondyn o wyglądzie niezbyt semickim – oprac. Łukasz Biedka
Zvi Kolitz, Josela Rakowera rozmowa z Bogiem. Opowiadanie
Michał Borwicz, Apokryf pod tytułem Josl Rakower mówi do Boga
Monika Polit, Artur Kuć, Apokryf pod tytułem „Josl Rakower mówi do Boga”. Na marginesie artykułu Michała Borwicza
Adam Puławski, Ostatnia poczta
Rozmowa z Józefem Grynblattem, członkiem Betaru i Żydowskiego Związku Wojskowego w czasie powstania w getcie warszawskim – oprac. Anka Grupińska [noty Dariusz Libionka]

4. Z warsztatów badawczych
Aleksandra Namysło, Udział niemieckiej administracji rejencji katowickiej w procesie organizacji akcji wymiany Żydów na obywateli niemieckich w latach 1940–1944
Zofia Wóycicka, U „kresu pewnej moralności”: dyskusje wokół procesów więźniów funkcyjnych w Polsce 1945–1950

5. Punkty widzenia
Czy istnieje nowy antysemityzm? Rozmowa z Raulem Hilbergiem
In memoriam Raul Hilberg (1926–2007) - oprac. Jakub Petelewicz

6. Omówienia, recenzje, noty o książkach
Wspomnienia, relacje, dzienniki – seria wydawnicza Żydowskiego Instytutu Historycznego INB [Marta Janczewska]
„Write your story” – seria wydawnicza Makor Jewish Community Library [Zuzanna Schnepf]
Jean Améry, Poza winą i karą. Próby przełamania podjęte przez złamanego [Sławomir Buryła]
Berel Lang, Nazistowskie ludobójstwo. Akt i idea [Aleksandra Ubertowska]
Peter F. Dembowski, Christians in the Warsaw Ghetto: An Epitaph for the Unremembered [John Connelly]
Isaiah Trunk, Łódź Ghetto: A History [Klaus-Peter Fredrich]
Wołodymyr Wjatrowycz, Stawlennia OUN do jewrejiw. Formuwannia pozycji na tli katastrofy [Grzegorz Motyka]
Arnon Rubin, Facts and Fictions about the Rescue of the Polish Jewry during the Holocaust [Agnieszka Haska]
Janina Struk, Holokaust w fotografiach. Interpretacja dowodów [Paweł Szypulski]
Jonathan Littell, Les Bienveillantes [Michel Laffite]
Miriam Akawia, Haderech ha’acheret [Jacek Leociak]

Omówienia zagraniczne
Francja [Audrey Kichelewski]v Ukraina [Igor Szczupak, Anna Abakunowa]
Skandynawia [Ewa Mork]

Omówienia wydawnictw ciągłych
„Yad Vashem Studies”, „Yalkut Moreshet: Periodical” [Witold Mędykowski]

7. Wydarzenia
Nowe centrum naukowe w Oslo [Ewa Mork]
“History and Memory after the Holocaust in Germany, Poland, Russia, and Britain” [Jacek Leociak]
„Kresy Wschodnie pod okupacją sowiecką 1939–1941; stosunki ukraińsko-polsko-żydowskie, życie społeczne i wzajemne relacje” [Jakub Petelewicz]

8. Curiosa, Listy do redakcji
Joanna Michlic, Odwrócenie historycznej prawdy o Jedwabnem
Izabela Dahl, Einhart Lorentz, Curiosa Nataszy Sandbu

Publikacje książkowe

Barbara Engelking, SZANOWNY PANIE GISTAPO.Donosy do władz niemieckich w Warszawie i okolicach w latach 1940- 1941; Centrum Badań nad Zagładą Żydów IFiS PAN, Warszawa 2003.KATEGORIE:
historia; mniejszości narodowe

Jan Grabowski, Ja tego Żyda znam! Szantażowanie Żydów w Warszawie, 1939-1943; Centrum Badań nad Zagładą Żydów IFiS PAN, Warszawa 2004. KATEGORIE:
historia; mniejszości narodowe

Agnieszka Haska, Jestem Żydem, chcę wejść! Hotel Polski w Warszawie, 1943; Centrum Badań nad Zagładą Żydów IFiS PAN, Warszawa 2006.KATEGORIE:
historia; mniejszości narodowe