Pro Arte online 1 (119) 2014

Przejdź do Pro Arte online lub Spisy treści 2014

---

ProArte 1(119) 2014

KSIĄŻKA

Patryk Szaj - Dlaczego wartość jest problemem?
Dziwna to książka i doprawdy nie wiem, co z nią począć. Rzetelne omówienie hermeneutycznej tradycji filozoficznej miesza się tu z radykalnymi uproszczeniami względem postmodernizmu, niezachwiane przekonanie o konieczności istnienia sprawiedliwych instytucji, dbających o przestrzeganie praw obywateli – z będącymi czymś więcej niż zwykłymi językowymi lapsusami wtrąceniami o „normalnej rodzinie” czy „lewackiej utopii”, natomiast wyrażone explicite twierdzenia o interpretacyjnym charakterze moralności – z „odwagą do nazywania zła złem a dobra dobrem”, której patronuje... Tomasz Terlikowski.

Klaudia Kinowska - Nie taka powieść popularna straszna, jak ją malują
W swojej najnowszej powieści Joanna Bator nie prowadzi gry ze schematami literatury popularnej - autorka powieść popularną pisze, a jej artystyczny eksperyment, przyjmujący postać niezwykłej mieszanki gatunkowej, prowadzi do odkrycia nowego rodzaju: oto literatura popularna wcale się nie wyczerpała, więcej: umiejętne zastosowanie jej chwytów w połączeniu z talentem prozatorskim autorki Chmurdalii czyni lekturę Ciemno, prawe noc doświadczeniem nie tylko interesującym, ale i poznawczo cennym.

Olga Rybacka - Najgorsze jest to, że jest mi dobrze - o Konstytucji Seweryna Górczaka
W serii Debiuty Staromiejskiego Domu Kultury w Warszawie ukazała się właśnie Konstytucja – pierwszy tomik poezji Seweryna Górczaka. Młody poeta (rocznik 1991), student historii na UW został zauważony i wyróżniony w ubiegłorocznej edycji projektu Połów towarzyszącemu wrocławskiemu Portowi Literackiemu. Po publikacji w Almanachu Połowu przyszedł czas na samodzielną książkę. I bardzo dobrze.

Joanna Bednarek - Pokaż mi (swój) język
Na początku muszę się do czegoś przyznać, gdyż nie ma sensu tego ukrywać. Nie należy się bać, tylko powiedzieć raz, otwarcie. Niniejszym więc przyznaję: mam różowy język. To potwierdzone empirycznie – sprawdziłam przed lustrem. Mam różowy język, tak jak mój brat, grono moich przyjaciół i znajomych. Wszyscy mamy różowe języki.

Kinga Gąska - Cmono zaangażowane
Cmono. Rozmowy z pisarzami Grzegorza Jankowicza to zbiór przemyśleń, mądrości, dywagacji na tematy trudne, ale też anegdot i nieznanych dotąd historii. Rozmowy o literaturze, życiu i polityce przeprowadzono z trzynastoma znanymi pisarzami. Każdy wywiad opowiada o różnych sytuacjach, odmiennych kulturach, a także o związanych z nimi problemach. Całość spaja jednak rzecz nadrzędna: żywioł opowieści.

Gerard Ronge - Po omacku
Na nic się nie zda porównywanie Mgły z miejskimi odysejami takimi jak Buszujący w zbożu, Słońce też wschodzi czy nawet z Fight Clubem, do którego wymowy zbiorowi opowiadań Tomasza Garncarka być może najbliżej, ale wciąż daleko.

FILM

Jagoda Kaczmarek - Litości, Panie reżyserze kochany!
Przed wyjściem do kina sprawdzam W ukryciu na FilmWebie. Pięć gwiazdek na dziesięć możliwych. Słabo. Myślę: polski ciemnogród. Kolejny raz nie poradziliśmy sobie z odbiorem niewygodnego tematu. Ale jakoś mnie to nie dziwi. Wręcz zachęca do obejrzenia. Wracam z kina. Loguję się na FilmWeba, daję trzy gwiazdki. Odkładam pisanie recenzji na kilka dni, ponieważ nie wiem, co o najnowszym filmie Jana Kidawy-Błońskiego można napisać dobrego.

Angelika Breksa - Tom at the farm – recenzja najnowszego filmu Xaviera Dolana
Na przełomie lutego i marca do polskich kin zawita najnowszy, czwarty już obraz Xaviera Dolana pt. Tom at the Farm. Fanów poprzednich filmów reżysera należy ostrzec i zaznaczyć, że nie będzie to kolejne dzieło spod znaku Wyśnionych miłości lecz obraz o kompletnie innej poetyce, zbliżonej, o dziwo, do kina grozy.

Paulina Czerniak - Ty druha we mnie masz… zawsze
W 1995 roku na ekrany kin weszła animacja „Toy Story”, która okazała się przełomowa nie tylko dzięki technice, w jakiej została zrealizowana (był to pierwszy film pełnometrażowy wykonany całkowicie przy użyciu komputerów), ale również ze względu na podjęte w niej wątki i przedstawione postaci. Fabuła może wydawać się banalna: pod nieobecność Andy’ego, jego zabawki ożywają. W ich uporządkowanym świecie główne skrzypce gra szeryf, Chudy, jednak kiedy na horyzoncie pojawia się nowa figurka – astronauta Buzz Astral, jego pozycja zostaje zagrożona. Sytuacja pogarsza się jeszcze bardziej, kiedy Chudy i Buzz przypadkowo trafiają w ręce sąsiada Andy’ego – Sida, którego ulubionym zajęciem jest niszczenie zabawek.

TEATR

Daniel Stachuła - Artysta i pieniądze, czyli o Portrecie Mieczysława Wajnberga w reżyserii Davida Pountneya
Poznańska opera pokazuje, że współczesny teatr muzyczny niekoniecznie bywa skostniałą bryłą, której nie można poddać przekształceniom i deformacjom. Konwencja operowa nie musi charakteryzować się zakurzonym XIX-wiecznym kostiumem i sztucznie kreowanym patosem. Reżyser widowiska operowego może zaproponować łamanie schematów i podważanie stereotypowych form inscenizacji. Przykład? Portret Mieczysława Wajnberga w reżyserii Davida Pountneya.

Joanna Żygowska - Nauka gwizdania. O spektaklu Czy umiesz gwizdać, Johanno?
Relacja między dzieckiem a osobą w podeszłym wieku jest wyjątkowa. Babcia lub dziadek są kimś z pogranicza świata dorosłych i świata dzieci. Przez wiek należą do tego pierwszego. Nie są jednak rodzicami − inaczej, bardziej dziecięco rozumieją najmłodszych i ich potrzeby. Nawet jeśli spotkanie dziadka i wnuka następuje w dość nieoczekiwanym momencie, a znajomość nie trwa zbyt długo.

Natalia Dyjas - W życiu bywają Noce i Dnie
Spektakl Noce i dnie w reżyserii Mikołaja Mikołajczyka to jedno z wydarzeń artystycznych drugiej odsłony projektu partycypacyjnego – Wielkopolska: Rewolucje. Mieszkańcy Zakrzewa za jego pomocą pokazują, iż sztuka zaangażowana może być jednocześnie widowiskiem wysokiej artystycznie klasy.

Daniel Stachuła - Uwikłani w tekst. Szkic o Małej narracji Wojciecha Ziemilskiego
Mała narracja to opowieść o opowieści. Aktor-reżyser pokazuje, że wiązka niewielkich, prywatnych, pół-prywatnych narracji tworzy narrację większą. Historia prywatna jest elementem składowym historii powszechnej, publicznej, nie-prywatnej. Chciałoby się rzec: historii ogółu.

Natalia Dyjas - Dyskretny urok przemijającej burżuazji
Izabella Cywińska powraca po dwudziestu czterech latach do Teatru Nowego w Poznaniu, by wyreżyserować Wiśniowy sad Czechowa. Reżyserka uczciła w ten sposób podwójny jubileusz wielkopolskiej sceny teatralnej – pierwszy spektakl zagrano w Nowym równo dziewięćdziesiąt lat temu, a pół wieku później poznańską instytucję reaktywowała sama artystka.

SZKIC

Przemysław Górecki - W pułapkach dialektyki, czyli z Nabokovem na marginesie Pani Bovary
Kiedy Gustave Flaubert pisze, robi wszystko, co w jego twórczej mocy, by zatrzeć wszelkie ślady pozwalające na identyfikację autora. Jednocześnie równie wielki wysiłek wkłada w to, by kreowane przez niego postaci były nikim innym jak autorem właśnie, we wszelkich przejawach jego (potencjalnego) jestestwa.

Agnieszka Powierska - Ostre filmy zaangażowane bardziej niż może się wydawać
Hasło: Antonisz. Jakie skojarzenia? Dla młodych odbiorców kultury jest to twórca animacji o absurdalnym poczuciu humoru. Antonisz jest zabawną ciekawostką, na którą przyszli filmoznawcy natrafiają, przeglądając podręczniki historii filmu polskiego – i to te mniej ważne rozdziały, o animacji, pomijane w spisie zagadnień egzaminacyjnych. Doceniamy odwagę w eksperymentowaniu i charakterystyczny styl: dziwaczność, deformację, nietypowo rozedrganą kreskę, prymitywizującą estetykę. Bawią nas wypowiedzi stylizowane na naukowe czy reporterskie i wplecione w nie śmieszne zdrobniałe neologizmy. Jamniczek, Elektrokapuściocha czy śpiew Anieli Jaskólskiej są dla nas takie pocieszne…

Olga Kłos - Więc chodź, pomaluj mi drzwi...
Nie tylko na żółto i na niebiesko. Możesz użyć całej palety barw, a dodatkowo innych technik – maluj, rzeźb, rób zdjęcia, nagrywaj film, twórz muzykę, pisz. Potrzebujemy jeszcze oczywiście twojej indywidualnej wizji. Za całą resztę zapłacimy my – powiedziały władze miasta lokalnemu artyście. Gdzie są takie drzwi do sztuki? Otwierają się na portugalskiej wyspie Maderze.

Olga Rybacka - Poezja pewnego obiegu
Jeśli coś się rymuje, to musi być prawdą. Czy to prawda? A że to, co się rymuje, prawdę ukazuje? Żarty (nawet suche) na bok. Rzecz jest dość istotna. Mówi się, że Polacy nie czytają poezji. Może i nie czytają. Ale używają. Bywa, że sobie na niej.

Maja Staśko - Nowe nowe me (Gender winne pedofilii?)
Wciśnij prawy przycisk myszy, daj się po(d)nieść anarchicznej sile. Decyduj – i tak nie będziesz mógł się cofnąć (Ctrl+Z).

STRYCH

Sonia Kmiecik - Oszalej, młodzieńcze! Wokół antypsychiatrii w Polityce doświadczenia R.D. Lainga
Już samo „Wprowadzenie” do Polityki doświadczenia. Rajskiego ptaka może niezmiernie zdziwić i rozjuszyć przypadkowego czytelnika, który po raz pierwszy zetknął się z nazwiskiem jej autora, Ronalda Davida Lainga. Kim jest człowiek, który ma czelność nazywać ludzi szaleńcami, kpić z pojęcia „normalności”, a nawet pozwalać swojej książce obrażać nas, dumny gatunek homo sapiens, zdaniami takimi jak „Wszyscy jesteśmy mordercami i prostytutkami”

Weronika Małaczek - Ballada o pewnym morderstwie
Rzeczywistość jest inna niż ekranowy świat, choć różni je być może zaledwie jeden moment – po strzałach z pistoletu kaskader podnosi się, aktor zmywa z twarzy farbę czerwonego koloru, inny zatrzymuje sztuczny krwotok. To nie był film to utwór pełniący rolę świadectwa i ostrzeżenia; wyraża to, co dzieje się w chwili, gdy granice między fikcją a realnością zostaną beznadziejnie zamazane.

TWÓRCZOŚĆ

Mirosław Mrozek - Wypis