Archeologia Żywa 4 (56) 2011

Przejdź do Archeologia Żywa lub Spisy treści 2011

okładka numeru
4/2011

Archeologiczna mapa Polski

Nowatorski projekt inspirowany archeologią realizuje Muzeum Starożytnego Hutnictwa Mazowieckiego im. Stefana Woydy w Pruszkowie. Najważniejsze odkrycia ostatnich dziesięcioleci w naszym kraju zostają przekłuwane w atrakcje turystyczne. Dzięki przewodnikowi, który powstaje na bazie wykładów polskich badaczy, zaplanować możecie swój własny szlak turystyczny. I nie zgubić się w archeologicznej dżungli! 15 ścieżek, na które możecie wkroczyć już w obecnym numerze.

Archeo Paleontologiczne sanktuarium

Paliczek kciuka i małego palca złożony został na skalnej półce w otoczeniu ozdób i zabytków sztuki. Czy to ślady prahistorycznych rytuałów? Odkrycie z Obłazowej wciąż stanowi wyzwanie dla badaczy. Wśród jaskiń pienińskiego pasa skałkowego jaskinia w Obłazowej koło Nowego Targu jest obiektem wyjątkowym. Znajduje się w izolowanej, widocznej z daleka, wapiennej Obłazowej Skale (670 m). O zagadkowych odkryciach w paleolitycznym sanktuarium pisze PAWEŁ VALDE-NOVAK.

Archeo Ogień trawi paciorki

Pierwsze zabytki z okresu rzymskiego, wędrówek ludów oraz wczesnego średniowiecza znaleźli poszukiwacze skarbów. Szkło, palone najpewniej na stosie pogrzebowym, jest śladem nieodgadnionych rytuałów. U stóp najwyższego wyniesienia Roztocza Środkowego – Wapielni, leży zagubiona wśród lasów maleńka wioska Ulów. Stanowiska ze schyłku starożytności oraz z wczesnej fazy okresu wędrówek ludów opisuje BARBARA NIEZABITOWSKA-WIŚNIEWSKA.

Archeo W kamiennej wieży

Od wieków spowita nimbem tajemnicy, wciąż zazdrośnie strzeże swej przeszłości. Niezwykła budowla jest architektonicznym echem bizantyjskich trendów. W niej życia dopełnić mogła księżna Anna (Maria) Halicka, która po śmierci męża zaszyła się w klasztorze. Kamienna wieża w Stołpiu, usytuowana tuż przy drodze krajowej Lublin–Chełm, przyciąga uwagę turystów, jak i miłośników odległej historii pogranicza. Zainteresowanie tym zagadkowym obiektem sięga XVII wieku. O dokopywaniu się do prawdziwej historii zabytku opowiada ANDRZEJ BUKO.

Archeo Srebrna głowa byka To opowieść o jednym z najdziwniejszych i najbardziej fascynujących znalezisk archeologicznych w Polsce. Tajemnica otacza rodowód zabytku oraz przynależność etniczną wytwórców. Srebrną głowę byka, wyciągniętą 26 czerwca 1826 r. z Sanu w pobliżu miasteczka Radymno, znamy ze starej ryciny przechowywanej w Muzeum Archeologicznym w Krakowie. Podpis głosi, że (…) Głowa iest srebna wyzłacana i dęta, wielkość teyże iako bydlęcia mającego lat 2, rogi teyże głowy maią cali 14 długości. (…) Korpus tey głowy został w Wodzie.(…) znaleziona dnia 26 Juny. 1826. Śledztwo dotyczące byka z Sanu przeprowadził MICHAŁ PARCZEWSKI.

Archeo Wszystkie mosty prowadzą na Ostrów

Drewniane przeprawy płonęły, zapadając się. Najeźdźcy wdarli się na wyspę. Ślady wielkiej bitwy, która spowodowała upadek potężnego grodu Piastów kryją się dziś na dnie jeziora. W krajobrazie historycznym Wielkopolski na przełomie X/XI wieku jedynym z najważniejszych grodów monarchii wczesnośredniowiecznej był Ostrów Lednicki. Gród ten, usytuowany na jednej z czterech wysp jeziora Lednickiego, zawdzięcza swoją świetność Mieszkowi I i Bolesławowi Chrobremu. Ślady burzliwych dziejów topowego zabytku Polski kryją się dziś na dnie. O spalonych przeprawach, toporach, siekierach i włóczniach wydobytych z toni piszą KRZYSZTOF RADKA i PATRYJCA GALAS.

Archeo Wykopaliska pod ostrzałem

W sercu największego w Europie terenu ćwiczeń wojsk NATO – Poligonu Drawskiego kopią archeolodzy. Śladem po ludziach, najpewniej Gotach, którzy wędrowali przez nasze ziemie jest obfitujące w zabytki cmentarzysko. Bardzo okazale wyposażano groby kobiet. Do naszych czasów zachowały się liczne elementy stroju: zapinki do spinania szat, wisiorki, bransolety, sprzączki do pasów. Ziemia kryła też kolie paciorków bursztynowych oraz szklanych, sprowadzane z Cesarstwa Rzymskiego. Prosto z Nowego Łowicza relacjonują ADAM CIEŚLIŃSKI i ANDRZEJ KASPRZAK.

Archeo Długie domy pierwszych rolników

Ślady blisko stu długich domów, zamieszkiwanych przez najstarszych rolników na ziemiach polskich odkryli archeolodzy na wschód od Krakowa. Większość chat miała długość dwudziestu – dwudziestu kilku metrów. Ich szerokość wahała się od 4,5 do 7,5 m. Najdłuższy z odkrytych miał nieco ponad 50 m długości. Badania w Szarowie i Targowisku ujawniły nieznane dotąd formy zasiedlenia terenu przez pierwszych rolników w Europie Środkowej. Obraz pojedynczych osiedli poszerzony został o istnienie rozległych stref osadniczych. Wczesnoneolityczne konstrukcje mieszkalne przybliża SŁAWOMIR KADROW

Archeo Warsztat archeologii podwodnej

Wynalezienie akwalungu otworzyło nowe perspektywy przed badaczami dziedzictwa kulturowego ukrytego w głębinach mórz. Jeszcze większą rewolucję powoduje dokonujący się na naszych oczach postęp technologiczny. Mimo to, nadal niezastąpiony jest tradycyjny eżektor – „podwodna łopata”. Jak wygląda warsztat archeologów pracujących pod wodą? Tajniki zdradza ANDRZEJ W. ŚWIĘCH

Archeo Kodeks synajski

Bezcenne teksty biblijne skrywały cele mnichów i kosz na śmieci w klasztorze św. Katarzyny na Synaju. Możliwość przekonać się o tym miał Konstantin von Tischendorf. Manuskrypt okazał się być jednym z dwóch najcenniejszych rękopisów „Nowego Testamentu”. Był rok 1844, kiedy młody badacz niemiecki wyruszył na objazd klasztorów i kościołów Bliskiego Wschodu. Motywowany poniekąd zazdrością wobec uczonych, którym udawało się przywieźć z tych terenów cenne rękopisy, sam również liczył na spektakularne znaleziska. Pewnego dnia zawitał do klasztoru św. Katarzyny u stóp Dżabal Musa – Góry Mojżesza, zwanej w Biblii Synajem. Opowieść na miarę Dana Browna snuje wrocławianin MARIUSZ ROSIK

Archeo Klejnot Mekongu Po latach rządów krwawego reżimu i wojen do Kambodży wracają archeolodzy. Chcą poznać najważniejsze tajemnice imperium Khmerów. Poszukiwania rozwiązania zagadki upadku Angkor – ze względu na specyfikę środowiska Indochin – wymuszają na badaczach zastosowanie niekonwencjonalnych metod pracy. Do dnia dzisiejszego wiele stanowisk archeologicznych jest niedostępnych z powodu zagrożenia minami, podkładanymi przez Czerwonych Khmerów i niewybuchami po amerykańskich bombardowaniach. Mimo przeciwności badacze starają się poznać strzeżone przez dżunglę sekrety jednej z najwspanialszych cywilizacji w historii, o czym donosi KASPER HANUS