Zagłada Żydów. Studia i Materiały

---

Kategorie: KAT_TEMATYCZNE

KAT_MEDIUM KAT_CZESTOTLIWOSC

KAT_PRENUMERATA

Spisy treści czasopism ukazujących się w latach: KAT_SPISY_TRESCI

---

Kontakt z redakcją

kontakt:
www: www.zagladazydow.org
e-mail: redakcja@holocaustresearch.pl
redakcja: Dariusz Libionka, Barbara Engelking-Boni, Jacek Leociak, Jan Grabowski, sekretarz redakcji: Agnieszka Haska (Jakub Petelewicz)
red. nacz.: Dariusz Libionka
adres: ul. Nowy Świat 72 pok 120; 00-330 Warszawa
tel: +48 22 657 28 74
fax: +48 22 657 28 74

Kontakt z wydawcą

wydawca: Stowarzyszenie Centrum Badań nad Zagładą Żydów, Instytut Filozofii i Socjologii PAN
adres: ul. Nowy Świat 72 pok 120; 00-330 Warszawa

ISSN: 1895-247X
rok założenia: 2005
periodyczność: roczniki
medium: papierowe; sieciowe
format: B5
objętość: ca. 500 stron
nakład: 500 egzemplarzy; wydanie sieciowe

Opis

Od początku lat osiemdziesiątych dzieje polskich Żydów, w tym również najtragiczniejszy ich okres, jakim jest dokonane przez Niemców ludobójstwo, są istotnym fragmentem polskiej historii. Z roku na rok pojawiają się nowe teksty naukowe poświęcone Zagładzie. Są to zarówno tłumaczenia prac zagranicznych, jak również coraz liczniejsze książki i artykuły autorów polskich. Odbywają się liczne konferencje, organizowane często we współpracy krajowych i zagranicznych instytucji naukowych, których przedmiotem jest albo sama Zagłada, albo tematy wojenne i okupacyjne, wśród których eksterminacja Żydów stanowi aspekt niezwykle istotny. Okazuje się również, że kontakty między historykami polskimi a zagranicznymi [niemieckimi, amerykańskimi a przede wszystkim izraelskimi] sprowadzają się, z zachowaniem różnic i odmienności wynikających ze specyfiki i zaawansowania badań w danym kraju, do merytorycznej wymiany poglądów z pominięciem resentymentów i nastawień ideologicznych. Mimo że perspektywa powszechnej zgody, nawet ograniczonej tylko do środowiska historyków, na wzięcie w nawias kontekstu politycznego jest nadal, z różnych zresztą powodów, stosunkowo odległa [vide: dyskusja o zbrodni w Jedwabnem wyzwalająca potężny ładunek lęków i emocji paraliżujących działalność poznawczą czy formułowane ostatnio w formie kategorycznej żądania prowadzenia przez państwo polityki historycznej], to w przeszłość zdaje się odchodzić ciążąca nad naszym życiem naukowym doktryna podporządkowania badań naukowych bieżącej polityce państwa i oczekiwanie od badaczy „dawania odporu” rzeczywistym czy wyimaginowanym w świadomości takich czy innych decydentów zagrożeniom.

Na szczęście, gdyż wiele jest do odrobienia. Nienormalne warunki panujące w PRL - niesprzyjający klimat polityczny, istnienie cenzury, brak roboczych kontaktów z historiografią zachodnią, zerwanie ciągłości w krajowych badaniach nad Zagładą spowodowane destrukcyjną działalnością w roku 1968 i następnych – wszystko to spowodowało zastój i marginalizację polskich badań nad losem Żydów w drugiej wojnie światowej. Z tych samych względów - poza wąskim gronem specjalistów - Polskę ominęły najważniejsze spory dotyczące genezy i realizacji „ostatecznego rozwiązania”. W tym samym okresie badania zagraniczne, dotyczące zarówno sprawców jak i ofiar, uległy pogłębieniu i intensyfikacji zarówno na gruncie socjologii jak i historii. Nie znaczy to bynajmniej że nie ma miejsca czy zapotrzebowania na polskie badania. Od lat koncentrują się one, z powodów równie oczywistych co koniecznych [waga tematu, dostępność źródeł], głównie wokół trudnej do jednoznacznego opisania kategorii bystanders, którą w języku polskim, w dużym uproszczeniu, zamyka się w pojęciu „świadkowie”. Jak pokazuje doświadczenie wyniesione z okresu PRL oraz debata wokół zbrodni w Jedwabnem, materia to niezwykle skomplikowana i delikatna, a zarazem słabo rozpoznana, co powoduje, że przez wielu przyjmowana bywa niechętnie i z ogromnymi oporami.

Tym niemniej na przestrzeni ostatnich kilkunastu lat następuje zmiana podejściu do tematu Zagłady i wiążącej się z nią nierozerwalnie problematyki stosunków polsko-żydowskich. Dążenie do zmiany paradygmatu naukowego jest nie tylko skutkiem przezwyciężenia różnego typu ograniczeń i zależności, ale przede wszystkim wymusza je pojawienie się nowych lub przez lata ignorowanych źródeł, które prowokują do stawiania nowych pytań i wymagają nowego sposobu narracji. Nie bez znaczenia jest również i to, że do głosu dochodzi nowe pokolenie badaczy [studentów, doktorantów, młodych pracowników naukowych] kształcących się w różnych ośrodkach naukowych pod okiem przedstawicieli średniego i starszego pokolenia badaczy. Warto nie zmarnować tego potencjału badawczego i ogromnego zainteresowania historią tego fragmentu wspólnej przeszłości. Pojawia się nadzieja zarówno na pogłębienie dyskursu naukowego, tematycznie związanego z eksterminacją Żydów i stosunkami polsko-żydowskimi, a przede wszystkim wyjście poza tradycyjną polemikę między podejściem krytycznym i apologetycznym.

Dlatego też członkowie powołanego w Instytucie Filozofii i Socjologii PAN Centrum Badań nad Zagładą Żydów zdecydowali się stworzyć wydawnictwo ciągłe poświęcone w całości tematyce związanej z Zagładą Żydów. Celem naszego wydawnictwa jest próba zagospodarowania istotnej luki na rynku wydawniczym. W naszym przekonaniu tego rodzaju inicjatywa wychodzi naprzeciw zarówno zapotrzebowaniu odbiorców jak i potrzebie stworzenia forum dla zajmujących się tą tematyką badaczy reprezentujących różne dyscypliny naukowe. Kładziemy nacisk na interdyscyplinarność - kompletnym nieporozumieniem jest bowiem głoszenie prymatu socjologii nad historią i odwrotnie w analizach nad okupacyjną rzeczywistością. Pismo adresowane jest nie tylko do grupy badaczy zajmujących się Zagładą, lecz także do studentów i wszystkich zainteresowanych tym tematem. Eksterminacja polskich Żydów czy dokonany na ziemiach polskich mord Żydów europejskich nie dokonywała się w społecznej czy politycznej próżni - jest fragmentem historii drugiej wojny światowej, który miał zarówno bezpośrednie i długofalowe skutki dla dziejów Polski.

Każdy z numerów naszego rocznika został pomyślany jako monograficzny. Autorzy publikacji reprezentują różne generacje i podejścia badawcze. Wspólnym mianownikiem łączącym ich teksty jest waga, jaką poświęcają sprawie traktowania i krytyki źródeł historycznych.

Ważną częścią naszego pisma jest rozbudowany dział omówień i recenzji. Mamy do czynienia ze specyficznym paradoksem. Prace na temat Zagłady czy stosunków polsko-żydowskich, nawet te najbardziej wybitne albo przechodzą bez echa, lub też są skutecznie i natrętnie zagłuszane przez produkcje pseudonaukowe, lub prezentujące daleki od obiektywizmu punkt widzenia. Tendencję tę należy odmienić. Nie chodzi nam jednak tylko o funkcję informacyjną. Zależy nam tak na popularyzacji najnowszej literatury ukazującej się w kraju i za granicą dotyczącej Zagłady co na inicjowaniu krytycznej wymiany poglądów pomiędzy poszczególnymi badaczami czy środowiskami naukowymi.

Prenumerata

redakcja@holocaustresearch.pl

Spisy treści

=== 2005 === Zagłada Żydów. Studia i Materiały, nr 1/ rok 2005

Od Redakcji

1. Studia
J. Leociak, Literatura dokumentu osobistego jako źródło do badań nad Zagładą Żydów. (Rekonesans metodologiczny).
H. Ben-Sasson, Prasa getta warszawskiego na temat Polski i Polaków.
N. Aleksiun, Polska i zagraniczna historiografia na temat stosunków polsko-żydowskich w okresie drugiej wojny światowej.
M. Melchior, Zagłada i stosunki polsko – żydowskie w opracowaniach socjologicznych.
A. Żbikowski, Teksty pogrzebane w niepamięci. Relacje dwóch uciekinierek z masowego grobu Poniatowa.
A. Skibińska, J. Petelewicz, Udział Polaków w zbrodniach na Żydach: casus region świętokrzyski.
A. Bańkowska, Obraz polskiej partyzantki w przekazach żydowskich.
D. Libionka, Apokryfy z dziejów Żydowskiego Związku Wojskowego i ich autorzy.

2. Materiały
Listy Emanuela Ringelbluma – oprac. I. Gutman
O tym jak z wewnątrz warszawskiego getta patrzono na stronę aryjską z profesorem Izraelem Gurmanem rozmawia Barbara Engelking
O ukrywaniu się po „aryjskiej stronie” z Feliksem Tychem rozmawia Barbara Engelking
Jak Polacy patrzyli na getto z zewnątrz z Jerzym Tomaszewskim rozmawia Jakub Petelewicz Patrząc na getto: Stanisław Śreniowski, z księgi obłędu i ohydy – oprac. Jacek Leociak

3. Z warsztatów badawczych
J. Grabowski, Polscy zarządcy powierniczy majątku żydowskiego - zarys problematyki.
Grabowski, B. Engelking, Żydowscy uchodźcy z Warszawy wydaleni ze Szwajcarii w 1940 roku. Studium przypadku.

4. Punkty widzenia
Romuald Jakub Weksler Waszkinel, Jak Pawłowski ukrywał Grinera [Sługa Mesjasza. Z ks. Grzegorzem Pawłowskim/Jakubem Herszem Grinerem rozmawia Lucyna Montusiewicz, Lublin, wyd. Gaudium 2005]

5. Omówienia, recenzje, noty o książkach
Ch. Browning, The Origins of the Final Solution [Andrzej Żbikowski]
Goetz, Hitlers Volksstaat. Raub, Rassenkrieg und nationaler Sozialismus [Andrzej Żbikowski]
S. Paulsson, Secret City: the Hidden Jews of Warsaw 1940-1945 [Joanna Nalewajko-Kulikow]
J. Grabowski, Ja tego Żyda znam! Szantażowanie Żydów w Warszawie, 1939-1943 [Jerzy Jedlicki]
M. Kula, Uparta sprawa [Jacek Leociak]
M. Melchior, Zagłada a tożsamość, Warszawa 2004 [Marta Pietrzykowska]
J. Nalewajko-Kulikow, Żydzi po aryjskiej stronie Warszawy, Strategie przetrwania. [Ewa Koźmińska-Frejlak]
P. Kendziorek, Antysemityzm a społeczeństwo mieszczańskie [A. Grabski]
The Encyclopedia of the Righteous Among the Nations: Rescuers of Jews during the Holocaust – Poland, Yad-Vashem, Jerusalem 2005 [Marta Jaczewska]
The Jews are Coming Back: The Return of the Jews to their countries of origin after WW II, edited by David Bankier, [Witold Mędykowski] J. M. Chodakiewicz, After the Holocaust [D. Engel]

Omówienia najnowszej literatury na temat Zagłady Żydów:
Francja [Karol Szurek]
Izrael [Witold Medykowski]
USA [Michael Meng]
Austria [Emanuel Althuber]
Wlk. Brytania [Michael Flemming]

6. Wydarzenia
R. Kuwałek, Muzeum-Miejsce Pamięci w Bełżcu – w rok po rozpoczęciu działalności
J. Młynarczyk, Ze współpracy polsko-niemieckiej: Międzynarodowe konferencje naukowe poświęcone Polsce pod niemiecką i sowiecką okupacją 1939-1945 w Poznaniu i Zagładzie ludności żydowskiej na polskich terenach wcielonych do Rzeszy w czasie II wojny światowej i Katowicach, zorganizowane przez Instytut Pamięci Narodowej i Niemiecki Instytut Historyczny w Warszawie

=== 2006 === Zagłada Żydów. Studia i Materiały, nr 2/ rok 2006

Od Redakcji

Michał Głowiński, Jan Błoński „Biedni Polacy patrzą na getto” w 20 lat później

1. Studia
Janusz Marszalec, Morderstwo na Makowieckich i Widerszalu. Stara sprawa, nowe pytania, nowe wątpliwości.
Klaus-Peter Friedrich, Nazistowski mord na Żydach w prasie polskich komunistów (1942–1944).
Sławomir Buryła, Literatura polska o donosach i donosicielach.
Boaz Tal, Sądzenie tych którzy nie mogą być sądzeni – procesy kolaborantów w Izraelu.
Zuzanna Schnepf, Losy pracowników niemieckiej gadzinówki „Nowy Kurier Warszawski” w świetle powojennych procesów z dekretu sierpniowego.

2. Sylwetki
Lars Jockheck, Od agenta do kolaboranta? Współpraca żydowskiego publicysty Fritza Seiftera z Bielska z władzami niemieckimi w latach trzydziestych i czterdziestych
Agnieszka Haska, Adam Żurawin – bohater o tysiącu twarzy.
Witold Mędykowski, Przeciw swoim: Wzorce kolaboracji żydowskiej w Krakowie i okolicy.
Gabriel Finder, Proces Szepsla Rotholca a polityka kary w następstwie Zagłady.

3. Materiały
Ewa Koźmińska-Frejlak, Świadectwo milczenia…Rozmowa z Jerzym Lewińskim, byłym funkcjonariuszem Służby Porządkowej getta warszawskiego.
Józef Górski, Na przełomie dziejów [oprac J. Grabowski]
D. Libionka, Głową w mur. Interwencje Kazimierza Papée, polskiego ambasadora przy Stolicy Apostolskiej, w sprawie zbrodni niemieckich w Polsce, listopad 1942 – styczeń 1943.
Raporty żydowskiego „informatora” z warszawskiego getta [oprac.Christopher R. Browning i Izrael Gutman].
Monika Polit, Tekst zwany 'Dziennikiem Szmula Rozensztajna'
O ukrywaniu się po „aryjskiej stronie” z Feliksem Tychem rozmawia Barbara Engelking (autoryzowany wywiad)

4. Z warsztatów badawczych
Maciej Kubicki, O niemieckim filmie propagandowym z warszawskiego getta. Przyczynek do analizy
Małgorzata Preuss, ARCHITEKCI ZAGŁADY – analiza funkcjonowania Centralnego Zarządu Budowlanego w KL Auschwitz-Birkenau
Katarzyna Bojarska, Komiksem w historię
Monika Polit, Pomiędzy propaganda a kolaboracją: casus Getto Cajtung

5. Punkty widzenia
Jan Tomasz Gross, O kolaboracji.
Stanisław Obirek, Zbyt wiele racji. Uwagi na marginesie książek Normana G. Finkelsteina i Daniela J. Goldhagena
Michał Czajkowski, Obraz Żyda jako wroga: mordy rytualne
Romuald Weksler-Waszkinel, Księdza Stanisława Musiała zmagania z pamięcią

6. Omówienia, recenzje, noty o książkach
Kertzer David, Papieże a Żydzi, [Sławomir Buryła]
ŻBIKOWSKI ANDRZEJ, U genezy Jedwabnego.
Żydzi na Kresach Północno-Wschodnich II Rzeczypospolitej, wrzesień 1939 - lipiec 1941, [Marek Wierzbicki]; [Joanna Michlic]
Gross Jan Tomasz, Strach Fear. Anti-Semitism In Poland after Auschwitz, Random House, New York 2006 [Bożena Szajnok]
TEC Nechama, Resilience and Courage. Women, Men, and the Holocaust, [Małgorzata Melchior]
WRÓBEL Józef, Miara cierpienia: o pisarstwie Adolfa Rudnickiego, Molisak Alina, Judaizm jako los: rzecz o Bogdanie Wojdowskim; Krawczyńska Dorota, Własna historia Holocaustu: o pisarstwie Henryka Grynberga, [Aleksandra Ubertowska]
ENCYCLOPEDIA of Holocaust Literature. Volume 1-2, [Tomasz Łysak]
Kucia Marek, Auschwitz jako fakt społeczny, [Marcin Kula]
Rigg Bryan Mark, Żydowscy żołnierze Hitlera. Nieznana historia nazistowskich ustaw rasowych i mężczyzn pochodzenia żydowskiego w armii niemieckiej, [Paweł Olechowski]
Unger Michael, Łódź – ostatnie getto w Polsce [tłum tytułu z hebr.], [Michał Sobelman]
Antisemitism And Its Opponents In Modern Poland, [Helena Datner-Śpiewak]
Omówienie dyskusji na temat kolaboracji w Slavic Review [J. Grabowski]

Omówienia najnowszej literatury na temat Zagłady Żydów:
Francja [Karol Szurek]
Izrael [Witold Medykowski]
Seria kanadyjska [Marta Pietrzykowska]
Niemcy [Jurgen Hensel]
Austria [Emanuel Althuber]
Rosja [Ilia Altman]
Włochy [Paulina Bocheńska]
Skandynawia [Ewa Mork]

Omówienia wydawnictw ciągłych:
Yad Vashem Studies, DAPIM, GALED [W. Mędykowski]
Revue d'histoire de la Shoah [A. Kichlewsky]

7. Curiosa
Natasza Sandbu, Norweskie wariacje na polski temat .Norweski scenariusz o polskich antysemitach

Publikacje książkowe

AUTOR TYTUL

WYDAWCA, MIASTO ROK.

KATEGORIE