Przegląd Powszechny 7-8/2010
Z Katalog.Czasopism.pl
Przejdź do Przegląd Powszechny lub Spisy treści 2010
7-8/2010
Krzysztof Ołdakowski SJ
Lekcja patriotyzmu, lekcja czytania
Sebastian Duda
Tożsamość i zobowiązanie
Czy mesjanizm może iść w Polsce w parze z obywatelskim patriotyzmem?
Polski mesjanizm opiera na się na doświadczeniu cierpienia i na pamięci o nim. Trudno jednak budować społeczną więź tam, gdzie przez wieki ludzi łączyło przede wszystkim wspólnie doznawane zło. Dlatego tym bardziej nie warto demonizować polskiego mesjanizmu.
Timothy Snyder
Narodowe tożsamości mają się dobrze
Polscy politycy często sprawiają wrażenie, że reprezentują polski interes narodowy, gdy negocjują z „nieprzychylnymi Polsce” politykami europejskimi. To jednak tylko poza, w którą nikt rozsądny wierzyć nie powinien. Demokracja i siła państwowa powinny zbiegać się w jednym miejscu – w Brukseli.
Z prof. Timothym Snyderem rozmawia Sebastian Duda.
Piotr Adamowicz
Anna Walentynowicz ( 1929-2010)
Matka „Solidarności” na marginesie życia politycznego
Gdy rodziła się IV RP, Walentynowicz nie stała się jednym z symboli, jedną z ikon tego obozu i PiS. Czy tylko dlatego, że układ narodził się przy Okrągłym Stole, w który byli zaangażowani bracia Kaczyńscy? Z pewnością też dlatego, że od wielu lat chodziła już tylko swoimi ścieżkami. 10 kwietnia Lech Kaczyński zabrał do Katynia symbol „S” – Annę Walentynowicz…
Henryka Krzywonos
Ten tramwaj dalej nie pojedzie!
Jeszcze dzisiaj mi dreszcze przechodzą po plecach, jak o tym myślę. To było niesamowite, tak się bałam reakcji ludzi, a oni poparli to, co ja robię. Trafiłam na stoczni do Sali BHP. Poznałam Borusewicza, podeszłam do niego i spytałam, czy mogę go uścisnąć.
Z Henryką Krzywonos, Polką Dwudziestolecia, rozmawiają Marta Szymczyk i Krzysztof Ołdakowski SJ.
Barbara Otwinowska
Pamiętać rzeczy dobre
Miałyśmy świadomość tego, że więźniowie polityczni byli podczas wojny, zaborów, powstań. A teraz ten los dzielimy my, kobiety, także młode dziewczyny. To był powód do dumy: nie jesteśmy wyjątkiem w polskiej historii. Trzeba się upomnieć – nawet nasi koledzy z czasów podziemia marginalizowali rolę kobiet.
Z prof. Barbarą Otwinowską, łączniczką powstania warszawskiego, więźniarką polityczną okresu stalinowskiego, rozmawia Eliza Leszczyńska-Pieniak.
ANKIETA. Jakie znaczenie w Pani/Pana życiu ma literatura piękna?
Jeśli z nieprzymuszonej woli literatura towarzyszy nam przez całe życie albo dużą jego część, można przypuszczać, że odgrywa ona w naszym w życiu szczególną rolę. Przez pytanie, czym jest literatura dla konkretnych ludzi, łatwiej nam może będzie myśleć o tym, czym jest sama literatura. Na ankietę odpowiadają m.in. Mariusz Szczygieł, Jadwiga Tymoszczuk, Janina Ochojska, Szymon Kołecki, Jacek Moskwa.
Tomasz Jędrzejewski
Dlaczego warto nie czytać Jamesa Joyce’a
Istnieje uniwersalna formuła, którą wielu z nas słyszało w latach szkolnych: „Ten, kto nie czytał X, powinien się wstydzić” albo „Każdy Polak powinien znać X”. Co za „ten” i co za „każdy”? Nie ma na świecie takiej książki, którą trzeba przeczytać np. z racji przynależności do jakiejś wspólnoty kulturowej.
Jan Tomkowski
Bóg i litera. W stronę Borgesa
Chcąc napisać kilkuzdaniowy poetycki esej, Borges rzadko powoływał się na pojedyncze utwory czy pisarzy. Mówił o całych literaturach. A wszystko to w czasach poprzedzających epokę, która będzie dyskwalifikować obecność w mediach ludzi znających Goethego i Tołstoja jako mało „medialnych” nudziarzy.
Zofia Zarębianka
Rodzaje medytacyjności w polskiej poezji współczesnej. Wybrane przykłady. Rekonesans
Kondensacja wyrazu, elipsa, przemilczenia, posługiwanie się skrótem myślowym i skrótem słownym, dążenie do miniaturyzacji, skłonność do operowania fragmentem w miejsce całości – zdobycze dwudziestowiecznej awangardy artystycznej tworzą język do osiągnięcia efektu ciszy w wierszu.
Jacek Głażewski
B.F.L.D.
Biblioteka Fantomowa Literatury Dawnej to zbiór dzieł, które z różnych względów nie dotrwały do dzisiejszych czasów, natomiast bez wątpienia istniały, ponieważ pozostały po nich ślady. Nie są to zatem ani księgi urojone, ani widmowe – stanowiły one rzeczywistą cząstkę kultury literackiej.
Artur Madaliński
Bez łatwych pociech
Dariusz Czaja stawia pytania absolutne zasadnicze, dotyka kwestii zupełnie podstawowych. Proponuje namysł nad niemal archetypalnymi problemami filozoficznymi. Pora więc zapytać – co z odpowiedziami?
Marcin Cielecki
Na tropie Nieznanego
Kryminały dają pocieszenie w czasie naszej bezsilności. Chcemy wierzyć, choćby w świecie wyobraźni, że jest ktoś taki jak Eberhard Mock i Kurt Wallander, którzy stawią czoło złu podchodzącemu pod nasz dom. Mock i Wallander to w rzeczywistości my sami.
Michał Jagiełło
Oswajanie obcości
Michał Głowiński, „Kręgi obcości. Opowieść autobiograficzna”, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2010.
„Nie można od nikogo wymagać czynów bohaterskich, heroizm jest wyjątkiem, nigdy nie stanowi normy. Można natomiast wymagać, by nie postępowano jak kanalie”. Ta metodologiczna i etyczna dyrektywa pozwala Głowińskiemu na wyważone oceny ludzi w czasie obejmującym jego opowieść.
Jerzy Klechta
Prawda o sobie i czasach
Jarosław Iwaszkiewicz, „Dzienniki 1956-1963”, Czytelnik, Warszawa 2010.
Iwaszkiewicz w kronikarskim zapisie nie oszczędza nikogo, a przede wszystkim samego siebie. Szeroko opisuje życie prywatne, rodzinne. Nie skrywa faktów ani własnych myśli, zwłaszcza myśli. Otrzymujemy obraz epoki widziany oczyma głośnego pisarza.
Dk. Bogdan Sadowski
Bóg powiedział raz, dwa razy usłyszałem (Ps 62,12)
komentarze do czytań niedzielnych
Krzysztof Ołdakowski SJ
Jaki Mundial będzie sukcesem?
Dopóki piłka w grze wszystko jest możliwe. Może właśnie dlatego pasjonujemy się futbolem, że jest nieprzewidywalny i zaskakujący. Mundial będzie sukcesem, jeśli wygra rzeczywiście najlepszy.
Tomasz Jędrzejewski
W którą stronę potoczy się piłka?
Futbol ewoluuje szybko. Kiedy ogląda się powtórki spotkań sprzed trzydziestu, czterdziestu lat, widać przepaść między tamtym futbolem a dzisiejszym. Mundiale są dobrą okazją, by przekonać się o postępach w tej dyscyplinie.
Jean-Claude Martzloff
Matteo Ricci i nauka w Chinach
400-lecie śmierci Mateo Ricciego jest okazją, by ponownie przyjrzeć się jego działalności w Chinach. W tym artykule skoncentrujemy się na jego dokonaniach w dziedzinie zacieśniania naukowych relacji między Chinami a Zachodem.
Agnieszka Lewandowska-Kąkol
Nie przyszedłem po zaszczyty. W 150. rocznicę urodzin Ignacego Jana Paderewskiego
Pracował dla Polski w czasie wojen i pokoju, wtedy, kiedy obarczony był oficjalnymi funkcjami, i wówczas, gdy nie pełnił żadnej z nich. W patriotycznych celach wykorzystywał muzykę, ale nigdy nie dążył do tego, by było odwrotnie.
Danuta Szaflarska
Prawdziwy skarb
Wybitna aktorka opowiada o skarbie niezwykłej przyjaźni ze świętym, który odegrał znaczącą rolę w jej osobistym i zawodowym życiu, oraz dzielonej z twórcami kina i teatru młodości, której mimo upływu lat nie pora umierać.
Z Danutą Szaflarską, obchodzącą w tym roku 95. rocznicę urodzin, rozmawia Małgorzata Bartas-Witan.
TEATR
Paulina Borek-Ofiara
Historia pewnej uliczki
(Teatr Collegium Nobilium, Akademia Teatralna w Warszawie, „Opowieści Lasku Wiedeńskiego” Odona von Horvàtha; reżyseria – Agnieszka Glińska)
MUZYKA
Urszula Ciołkiewicz-Latek
Muzyczne odczuwanie świata
(Aga Zaryan, „Looking Walking Being”)
FILM
Jan Pniewski
Zakładnicy niespełnienia
(„Zagubieni w miłości”; reżyseria – Patrice Chereau)
Piotr Pieńkosz
Brat bratu wilkiem?
(„Bracia”; reżyseria – Jim Sheridan)
TELEWIZJA
Jan Kłossowicz
Magia liczb
(„Sondaż oparty na niereprezentatywnej grupie”)
KSIĄŻKI
Adriana Szymańska
Magiczna tożsamość poety
(Sylwia Gibaszek, „Meduza”)
Mieczysław Orski
„Olejne wały”
(Krzysztof Niewrzęda, „Second life”)
Piotr Rambowicz
Summa wiedzy o Józefie Mackiewiczu
(M. Zybura /red./, „Józef Mackiewicz i krytycy. Antologia tekstów”)
Jacek Uglik
Pytanie o Boga
(Michael J. Buckley, „Ateizm w sporze z religią”)
Anna Grodecka
Szeryf w psychiatryku
(Dennis Lehane, „Wyspa tajemnic”)
Marcin Cielecki
Watson śledzi Holmesa
(Jürgen Thorwald, „Stulecie detektywów. Drogi i przygody kryminalistyki”)
Marcin Witan
Kij w chrześcijańskim mrowisku
(Bartłomiej Dobroczyński, „Listy Profana”)
Natalia Świt
Wiara młodzieżowym okiem
(Rafał Szymkowiak OFMCap, „Full wypas, czyli chrześcijaństwo z pazurem”)