Przegląd Powszechny 3/2011

Przejdź do Przegląd Powszechny lub Spisy treści 2011

---

okładka numeru
3/2011

Sebastian Duda
Granice w Europie Wschodniej – cywilizacja w sporze z polityką

*

Jan Kieniewicz
Granice europejskie – trzecie tysiąclecie
Na współczesne przesunięcia granic należy patrzeć z perspektywy tysiąclecia, które dla naszej części świata zaczęło się po kongresie wiedeńskim. Europejskimi są w naszym świecie te granice, przy których okazujemy się zdolni ukształtować pogranicze jako przestrzeń spotkania Innych z Obcymi.

*

Europejskość niezależna od granic Rozmawiają Jarosław Hrycak, Oleg Łatyszonek, Henryk Samsonowicz i Łukasz Szurmiński
Kiedy powstała ta wschodnioeuropejska drugorzędność? Jaka jest rola Polski jako kraju granicznego Unii Europejskiej? Czy koncepcja Giedroycia i Mieroszewskiego wciąż jeszcze jest aktualna?

*

Mykoła Riabczuk
Po przewrocie. Koniec Drugiej Republiki
Janukowyczowi wraz z kliką trzeba złożyć hołd za to, że w pełni wykorzystał otrzymaną carte blanche – nie dla wprowadzenia, co zrozumiałe, obiecanych reform, lecz dla wzmocnienia swojej autorytarnej władzy.

*

Jerzy Kłoczowski
Granica kulturalna tysiącletniej Europy
Współistnienie na geograficznie pojętym kontynencie europejskim dwóch kręgów cywilizacyjnych opartych na chrześcijaństwie okazało się niezwykle trwałe. Mamy do czynienia z naj-starszą europejską granicą kulturalną.

*

Dariusz Kuźmina
Pogranicza wyznań?
Refleksja Jana Kieniewicza nie jest dla mnie całkowicie przekonująca. Podziały wzdłuż rzek czy szlaków handlowych nie stanowią zasadniczych granic. Fundamentem są dla mnie korzenie chrześcijańskie całej Europy, także obszarów wschodnich.

*

Bogdan Sadowski
"Bóg powiedział raz, dwa razy usłyszałem" (Ps 62,12)

*

Sebastian Duda
Przypadki polskiej formy. Co Polak może wyczytać dziś u Gombrowicza
Główne grzechy polskości skarlałej dotyczą zarówno tych, którzy uznają patriotyczną ortodoksję, jak i tych, którzy skłonni są manifestować obrzydzenie polskością.

*

Stanisław Ledóchowski
Dziś twój triumf albo...
Najpiękniejsza nasza pieśń narodowa nie pozostawia cienia wątpliwości, oczywiście – zgon. Kiedy 4 października 1944 roku zamilkła powstańcza radiostacja „Błyskawica”, jako ostatnie popłynęły dźwięki „Warszawianki”. Czy mogło być inaczej?

*

Powstańcy byli pragmatyczni. Z Janem Ołdakowskim, dyrektorem Muzeum Powstania Warszawskiego, rozmawia Krzysztof Ołdakowski SJ
Decyzja o wybuchu powstania była oparta na chłodnej kalkulacji. Można tę decyzję krytykować, dyskutować nad jej sensem, jednak była ona podjęta racjonalnie.

*

Ambasador zwierząt. Z Józefem Wilkoniem, ilustratorem książek, malarzem i rzeźbiarzem, rozmawia Eliza Leszczyńska-Pieniak
Natura jest piękna, nie chcę jej jednak idealizować, dlatego te moje ryby są zębate, a kot trzyma w pysku ptaka. Chcę przyzwyczajać dzieci do tego, że przyroda jest taka, jaka jest.

*

Tomasz Jędrzejewski
Miłosz w kraju urodzenia, Miłosz w ojczyźnie. Literackie powroty Czesława Miłosza do Szetejń, na Litwę
Na gruncie literatury trudno wyzwolić się od polityki. Miłosz nie mógł zadowolić ani Polaków, ani Litwinów. Nawet nie chciał, skoro dla dyplomacji musiałby zaprzeczać samemu sobie.

*

Jan Tomkowski
Don Kichote na Podolu. Wokół „Opowiadań podolskich” Juliana Wołoszynowskiego
Wprawdzie to Cervantes stworzył „Don Kichota”, ale opowieść o błędnym rycerzu należy do tych nielicznych arcydzieł, które muszą być pisane wciąż od nowa.

*

Aktor musi umieć pofilozofować Z Ewą Dałkowską rozmawia Klaudia Iwanicka
Potrzebny jest czas, by spektakl dojrzał, by okazało się na przykład, że tekst Williamsa jednak nie sprawdza się. Kiedy Warlikowski przyniósł Coetzeego, wyratował swój „Koniec”.

*

Rafał Wojasiński
Bracia
Opowiadanie

*

Zbigniew Sudolski
Cyprian Norwid w Zakładzie Świętego Kazimierza
Kiedy popatrzymy na listę dokonań poety podczas pobytu w Zakładzie, zdumiewa różnorodność formalna i tematyczna podejmowanych prac. Odizolowanie się Norwida od życia paryskiego nie oznaczało bezczynnego oczekiwania na zgon.

***

TEATR

Paulina Borek-Ofiara
Ziemia w kształcie piłki
(Teatr Guliwer w Warszawie, „Planeta Football” Marek Zákostelecký; reżyseria – Marek Zákostelecký)

***

MUZYKA

Agnieszka Lewandowska-Kąkol
Mistrz światowej wiolinistyki
(„Pinchas Zukerman ze swym zespołem po raz pierwszy w Polsce”)

***

TELEWIZJA

Jan Kłossowicz
Świeczka
(„Która telewizja nie kłamie?”)

***

KSIĄŻKI

Adriana Szymańska
Portret rodzinny z cieniem
(Tomasz Jastrun, „Jakby nigdy nic”)

*

Mieczysław Orski
Czułość „nieśmiertelnych”
(Janina Katz, „Opowieści dla Abrama”)

*

Marek Bernacki
Po prostu poetka
(Dariusz Fedor /red./, „Wisława Szymborska. Album multimedialny”)

*

Bartosz Wieczorek
Egofania i rewolta wobec Boga
(Krzysztof Dorosz, „Bóg i terror historii”)

*

Piotr Pieńkosz
Jestem chory, jestem wyjątkowy
(Daniel Tammet, „Urodziłem się pewnego błękitnego dnia. Pamiętniki nadzwyczajnego umysłu z zespołem Aspergera”)

*

Jacek Uglik
Jestem, ale już jakoś mniej
(Philip Roth, „Duch wychodzi”)

*

Jacek Poznański SJ
Chrześcijańska kosmologia
(Olivier Clément, „Boski kosmos. Wybrane zagadnienia z kosmologii”)

*

Marcin Cielecki
W sercu miasta, w sercu Boga
(Pierre-Marie Delfieux, „Mnich w mieście”)

*

Artur Wyzina SJ
Śladami papieskiego emisariusza
(Nicholas Jubber, „Tajemnica Prezbitera. Śladami papieskiego emisariusza z Wenecji do Etiopii”)